Oznaczenia cyfr w kodzie kreskowym EAN/GTIN

Aktualnie niemal wszystkie produkty dostępne w sklepie posiadają własny, unikalny kod. Najczęściej spotykanym z nich jest kod typu EAN, zazwyczaj o długości od ośmiu do trzynastu liczb. Dla wielu jest to tylko ciąg przypadkowych liczb, ale w rzeczywistości każda poszczególna liczba ma określone znaczenie.

Kody typu EAN zostały wprowadzone w 1977 roku przez organizację European Article Numbering (EAN). Powstały one na wzór wprowadzonych wcześniej kodów UPC stosowanych w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. W roku 2005 międzynarodowa organizacja GS1 zastosowała ujednolicenie tych dwóch kodów pod skrótem GTIN rozwijanym jako Globalny Numer Jednostki Handlowej (ang. Global Trade Item Number).

Kod ma stałą długość a wyróżnia się kolejno cztery kody EAN:

  • EAN-13
  • EAN-8
  • EAN-128
  • EAN-14

Każdy z kodów oprócz ciągu liczby danych posiada również liczbę kontrolną, która znajduje się na ostatnim miejscu.

Aby lepiej przybliżyć to zagadnienie, posłużę się przykładowym kodem EAN-13, który jest bez wątpienia najpopularniejszym kodem na produktach codziennego użytku. Kod liczbowy EAN-13 składa się z czterech obszarów:

  1. Kod kraju
  2. Kod producenta
  3. Kod produktu
  4. Cyfra kontrolna

Pierwsze trzy cyfry oznaczają kod kraju określany też jako prefiks GS1. Numer ten stanowi identyfikator krajowy organizacji GS1, w której towar został zarejestrowany. Należy więc tutaj obalić błędne przekonania, iż ten numer oznacza kraj pochodzenia produktu.

Kolejne dziewięć numerów przypisane są dla kodu producenta oraz kodu produktu. Kod producenta jest zawsze stałą wartością i nadawany jest przez organizację GS1. Razem z prefiksem GS1 tworzą one prefiks firmy GS1. Znakami, które ulegają zmianie w obrębie producenta to kod poszczególnego produktu. Nadawany jest on przy rejestrowaniu nowego produktu przez producenta. Kod producenta może posiadać od jednego do dziewięciu znaków. Jest to zależne od ilości produktów, które dane przedsiębiorstwo chciałoby zarejestrować. Przykładowo – firma posiadająca bardzo szeroki asortyment może mieć krótki kod producenta, składający się np. z 3 cyfr, natomiast pozostałe 6 cyfr pozwolą na zarejestrowanie miliona produktów. Z kolei mniejsze przedsiębiorstwa mogą uzyskać kod producenta posiadający 7 znaków, a dwa pozostałe zostaną wykorzystane na zarejestrowanie 100 produktów. Pozwala to na bardziej efektywne wykorzystanie kombinacji kodów EAN13, a przedsiębiorstwo, które wykorzystało już swój limit rejestrowanych produktów, może ubiegać się w organizacji GS1 o nadanie nowego kodu producenta i tym samym uzyskanie nowej puli dostępnych kodów.

Ostatnim ze znaków jest cyfra kontrolna. Jest ona generowana automatycznie na podstawie wpisanego wcześniej ciągu znaków. Do jej obliczenia wykorzystuje się algorytm modulo 10, którego wzór wygląda następująco:

Na podstawie tego wzoru w łatwy sposób w łatwy sposób można obliczyć sumę kontrolną. Wypisujemy po kolei wszystkie cyfry bez sumy kontrolnej i każdą cyfrę na nieparzystej pozycji (pierwszą, trzecią, piątą, itd.) mnożymy razy 3.

Poniżej przedstawiono objaśnienie. W tym przypadku należy pamiętać o tym, aby zacząć obliczenia od końca kodu EAN.

Po rozpisaniu która cyfra ma być mnożona, należy zsumować uzyskane liczby. W przykładowym kodzie będzie to wyglądało tak:

5 + 3*9 + 0 + 3*5 + 6 + 3*6 + 9 + 3*4 + 3 + 3*4 + 0 + 3*2 = 113

Cyfrą kontrolną będzie cyfra, którą należy dodać do uzyskanego wyniku, aby liczba była podzielna przez 10 (np. do 82 należy dodać 8, do 224 należy dodać 6, itd.). W naszym wypadku do liczby 113 należy dodać 7. I właśnie cyfra 7 jest cyfrą kontrolną wpisanego wcześniej kodu.